Budzisz się z bólem szczęki, masz nadwrażliwe zęby lub starte szkliwo, a może osoby z otoczenia zgłaszają Ci, że nocą wydajesz niepokojące dźwięki? Nie lekceważ bruksizmu, ponieważ poza przewlekłym dyskomfortem może prowadzić do wielu powikłań. Podejrzewając zgrzytanie zębami podczas snu, warto poznać możliwe objawy i przyczyny, bo to od etiologii problemu i jego nasilenia zależy zalecane postępowanie. Sprawdź, skąd się bierze zgrzytanie zębami i jak sobie z tym radzić!
Na czym polega nadmierne zgrzytanie zębami podczas snu?
Zgrzytanie zębami podczas snu – określane jako bruksizm – to mimowolne (niezależne od nas) zaciskanie łuków zębowych i ich pocieranie między sobą. Stykające się zęby wydają charakterystyczny odgłos, porównywany do zgrzytania. Od tego właśnie słowa pochodzi nazwa bruksizm – grec. brychein, pol. zgrzytanie.
Niepozorny mięsień żwacz, odpowiadający za zaciskanie szczęki i ruchy żuchwy, jest najsilniejszym mięśniem w ciele człowieka. Potrafi on wygenerować nacisk porównywalny do 80 kg na siekacze i nawet 200 kg na zęby trzonowe. Przyczyny i skutki jego niekontrolowanej pracy mogą więc mieć związek nie tylko z układem stomatologicznym.
Objawy zgrzytania zębami – jak rozpoznać problem?
Zdarza się, że budząc się nagle przez lęki nocne czy nad ranem po usłyszeniu budzika, wciąż mamy mocno zaciśniętą i obolałą szczękę. Często odgłosy zgrzytania zgłaszane są też przez partnerki i partnerów osób z bruksizmem. Inne symptomy zwykle są już jednocześnie skutkami zgrzytania na zębach podczas snu:
- bóle głowy (zwłaszcza poranne) i bóle mięśni twarzy;
- bóle i dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych (TMJ);
- nadwrażliwość zębów na zimno i ciepło;
- widoczne uszkodzenia zębów: ścieranie szkliwa, pęknięcia, kruszenie się, rozchwianie zębów;
- ból podczas żucia;
- przykurcze szczęki;
- przygryzanie wewnętrznej strony policzków lub języka i niekiedy wynikające z tego infekcje;
- szumy uszne;
- zaburzenia równowagi.
Skąd się bierze nocne zgrzytanie zębami? Przyczyny
Za bruksizm odpowiada nadmierne napięcie w mięśniach żuchwy, które skutkuje jej niekontrolowanymi ruchami podczas snu. Zgrzytanie zębami może być wynikiem problemów stomatologicznych i ortodontycznych, ale często ma też podłoże psychiczne. Bywa to również skutek zaburzeń snu, pasożytów i stylu życia, w tym diety.
Stres i bruksizm – częsty problem dzieci i dorosłych
Niekontrolowane zgrzytanie zębami to problem dzieci i dorosłych w różnym wieku. Najczęściej bruksizm pojawia się w następstwie stresu i czynników psychicznych. Chroniczny stres, napięcie i lęk związane z nauką, pracą czy relacjami społecznymi prowadzą do zwiększonego napięcia mięśni żucia, do którego często dochodzi w nocy. Sen staje się niespokojny również, gdy spożywamy zbyt dużo kofeiny czy alkoholu, co może prowadzić do nadmiernego napięcia mięśni, w tym tych odpowiedzialnych za zaciskanie zębów.
Zgrzytanie zębami a zaburzenia spokojnego snu
Bruksizm może zakłócać spokojny sen, ale bywa też skutkiem jego zaburzeń, w trakcie których może występować wzmożone napięcie mięśni, np.:
- parasomnii – zaburzeń snu cechujących się mimowolnymi zachowaniami, takimi jak np. lęki nocne, lunatykowanie, zespół jedzenia nocnego, paraliż przysenny.
- dyssomnii – zaburzeń snu, cechujących się nieprawidłową ilością, jakością i / lub czasem trwania snu, takich jak np. bezsenność, zaburzenia rytmu snu i czuwania, bezdech senny, hipersomnia, narkolepsja.
Zgrzytanie zębami przez problemy stomatologiczne
Wady zgryzu i problemy stomatologiczne, takie jak ubytki, źle wykonane lub stare wypełnienia, niedopasowane protezy i mosty oraz różnice w długości łuków i rozmaite wady ortodontyczne mogą skutkować dyskomfortem wymuszającym złe ustawienie i zaciskanie szczęki.
Inne możliwe przyczyny zgrzytania zębami podczas snu
Przypuszcza się, że predyspozycja do zgrzytania zębami podczas snu może być częściowo uwarunkowana genetycznie. Ma to związek z funkcjonowaniem układu nerwowego i mięśniowego w rodzinie. Bruksizm bywa też skutkiem ubocznym stosowania niektórych leków, np. środków psychotropowych i antydepresyjnych.
Za zgrzytanie zębami przez sen mogą odpowiadać także pasożyty, np. owsik ludzki lub inne drobnoustroje jelitowe. W przypadku zgrzytania zębami należy brać pod uwagę również niedobory magnezu, które wpływają negatywnie na układ mięśniowy.
Konsekwencje nieleczonego zgrzytania zębami u dzieci i dorosłych
Bruksizm należy diagnozować i leczyć, ponieważ może być zarówno objawem poważnych problemów zdrowotnych, jak i do takich prowadzić. Wśród możliwych powikłań zgrzytania zębami wymienia się:
- choroby zębów (ścieranie szkliwa, pęknięcia, rozchwiania zębów) – grożące koniecznością leczenia kanałowego, a nawet utratą zębów;
- stany zapalne dziąseł;
- przewlekłe dolegliwości bólowe – nie tylko zębów, ale też m.in. głowy, karku, barków;
- dysfunkcję stawów skroniowo-żuchwowych – tj. ból, trudności w jedzeniu i mówieniu, trzaskanie i przeskakiwanie w stawach;
- pogłębienie lub rozwój wad zgryzu;
- zaburzenia estetyki twarzy.
Na czym polega diagnostyka bruksizmu?
Przy określeniu przyczyn bruksizmu może pomóc lekarz stomatolog, który ocenia stan uzębienia na podstawie badania wizualnego, wywiadu lekarskiego i badań obrazowych (RTG). W celu wprowadzenia skutecznego leczenia niekiedy trzeba skonsultować się również z ortodontą, protetykiem, implantologiem, neurologiem, psychologiem lub fizjoterapeutą.
Metody leczenia i łagodzenia objawów bruksizmu
Znając przyczynę problemu, można zastosować metody, które złagodzą objawy w postaci zgrzytania zębami podczas snu i tym samym zahamują ich ścieranie i inne dolegliwości lub powstrzymają źródło dolegliwości. Przy bruksizmie wprowadza się m.in.:
- szyny relaksacyjne (ochronne nakładki na zęby) – zapobiegają ścieraniu się zębów i zmniejszają napięcie mięśni żucia;
- leczenie stomatologiczne i ortodontyczne – w celu wymiany wypełnień, korekty wad zgryzu, uzupełnienia braków w uzębieniu;
- farmakoterapię – ból i napięcie niekiedy można łagodzić lekami, wydawanymi z przepisu lekarza;
- zmiana stosowanych leków – jeśli bruksizm jest skutkiem ubocznym przyjmowanych leków, warto skonsultować się z lekarzem, który być może będzie mógł zamienić je na inne;
- psychoterapię i techniki relaksacyjne – terapia behawioralna czy techniki radzenia sobie ze stresem mogą pomóc go zredukować, a także ograniczyć zgrzytanie na zębach i poprawić jakość snu;
- fizjoterapię stomatologiczną i masaże – skutkują rozluźnieniem napiętych mięśni twarzy, ulgą przy dolegliwościach z nimi związanych oraz zmniejszeniem częstotliwości zgrzytania;
- podanie toksyny botulinowej (botoks) – jej iniekcja powoduje relaksację mięśni, w tym tych odpowiedzialnych za problem zgrzytania zębami.
Profilaktyka i domowe sposoby na zgrzytanie zębami podczas snu
Istnieją również naturalne metody leczenia bruksizmu, które mogą stanowić uzupełnienie tych, których celem jest wyeliminowanie przyczyny i odbudowanie prawidłowo funkcjonującego układu stomatologicznego. Są to m.in.:
- rozmaite ćwiczenia relaksacyjne, joga, medytacja – pomocne w przypadku zgrzytania zębami na tle nerwowym;
- przestrzeganie zasad higieny snu – unikanie kofeiny i alkoholu przed snem, dbanie o regularny rytm dobowy i komfortowe warunki do snu;
- dieta – uzupełnianie niedoborów i dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu.
FAQ
Co oznacza zgrzytanie zębami podczas snu?
Zgrzytanie zębami podczas snu (bruksizm) może oznaczać problemy na tle nerwowym, zaburzenia snu lub układu stomatologicznego czy zakażenie pasożytami jelitowymi. Bywa to też skutek uboczny niektórych leków.
Co zrobić, żeby nie zgrzytać zębami w nocy?
Aby nie zgrzytać zębami w nocy, stosuje się różne metody. Popularne jest noszenie specjalnych nakładek relaksacyjnych, które zapobiegają ścieraniu się zębów. Wskazana jest też redukcja stresu, a przy problemach z kondycją zębów – wizyta u stomatologa.
Czym grozi zgrzytanie zębami?
Zgrzytanie zębami może prowadzić do ich uszkodzenia, a nawet rozchwiania i utraty. Grozi też zaburzeniami w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych, dolegliwościami bólowymi, problemami ze snem i pogorszeniem ogólnej jakości życia.
Źródła:
- https://podyplomie.pl/pediatria/12160,bruksizm-u-dzieci-czy-wszyscy-go-widza-i-slysza
- https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/297448,rozpoznawanie-i-leczenie-bruksizmu-u-dzieci
- https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/281734,bruksizm
