Najnowsze badania wskazują, że w umiarkowane picie alkoholu pomaga w funkcjonowaniu układu trawiennego. Inne dowodzą, że niewielkie ilości alkoholu zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób serca. Coraz częściej można więc usłyszeć, że sporadyczne wypicie kieliszka czerwonego wina lub lampki innego, delikatnego trunku ma pozytywny wpływ na zdrowie. Przy tym warto jednak pamiętać, że według WHO alkohol stanowi jedną z najgroźniejszych używek, odpowiadającą za 3 miliony zgonów każdego roku.
Częste spożywanie alkoholu ma zdecydowanie negatywny wpływ na zdrowie, grozi popadnięciem w nałóg i trwałym uzależnieniem. Ponadto nadmiar alkoholu może powodować zaburzenia snu. W jaki sposób napoje alkoholowe wpływają na zasypianie i jakość snu? Czy spożywanie alkoholu przed snem faktycznie szkodzi? Sprawdź, co warto wiedzieć na ten temat, i zadbaj o siebie oraz swoich bliskich.
Jak alkohol wpływa na jakość snu – czy picie przed snem to dobry pomysł?
Po spożyciu alkoholu można poczuć rozluźnienie i uczucie odprężenia, dlatego po ciężkim i stresującym dniu niektóre osoby z chęcią sięgają po kieliszek wina lub inne trunki. Bardzo często taka sytuacja ma miejsce przed położeniem się do łóżka. Wówczas można mieć wrażenie, że alkohol pomaga zasnąć i pozbyć się nurtujących myśli.
Prawdą jest, że alkohol skraca czas zasypiania i wywołuje senność. Dzieje się tak poprzez oddziaływanie alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy. Wpływ procentowych trunków polega na hamowaniu przekaźnictwa w obrębie poszczególnych neuronów, przez co obniżona zostaje sprawność funkcjonowania nerwów i przesyłania przez nie informacji oraz bodźców. Wskutek tego organizm o wiele łatwiej się rozluźnia, co powoduje wzmożoną senność.
Trzeba jednak mieć świadomość, że wprowadzanie tego typu zaburzenia pracy ośrodkowego układu nerwowego jest upośledzaniem jego funkcjonowania, co będzie przekładać się na poważne skutki. Alkohol działa jak używka i mimo że łatwiej będzie nam zasnąć, to jakość snu będzie o wiele gorsza niż bez spożycia alkoholu. Dużo częściej będzie też dochodziło do wybudzania się w trakcie nocy, a organizm nie będzie w stanie zregenerować się i odpocząć na tyle, aby kolejnego dnia być pełnym energii.
Alkohol jako sposób na bezsenność? Wpływ alkoholu na cykl snu
Chociaż wypicie alkoholu późnym wieczorem może pozornie rozwiązać problem z zaśnięciem, w rzeczywistości wpływ alkoholu na sen jest znacznie poważniejszy, gdyż negatywnie oddziałuje na jego jakość. Sen po alkoholu niestety nie ma nic wspólnego ze zdrowym, regenerującym odpoczynkiem. Dzieje się tak głównie na skutek przemian metabolicznych związanych z rozkładem alkoholu. W efekcie zachodzących w organizmie procesów z etanolu zostaje wytworzony aldehyd octowy gromadzący się w tkankach. Ten związek powoduje istotne zaburzenia cyklu snu, na który składają się faza NREM (sen wolnofalowy) i faza REM.
Abyśmy mogli się zregenerować i wyspać, potrzebujemy średnio od 4 do 6 cykli snu w ciągu nocy. Jeżeli ich liczba lub czas trwania poszczególnych faz zostanie zakłócony, obudzimy się zmęczeni i niewyspani. W fazie NREM dochodzi do coraz głębszego zapadania w sen i samoregeneracji poszczególnych komórek. Ten etap zazwyczaj trwa około 80-100 minut. Następnie pojawia się faza REM, która stanowi czas intensywnej aktywności mózgowej i występowania marzeń sennych oraz ruchów gałek ocznych.
Metabolizm alkoholu (zwłaszcza w drugiej części nocy) ma negatywny wpływ na jakość snu poprzez zaburzanie długości trwania faz snu. Dochodzi do wyraźnego skracania fazy NREM i wydłużania fazy REM. W efekcie poszczególne układy organizmu nie mają możliwości pełnej regeneracji. Budzimy się więc niewyspani, zmęczeni i przebodźcowani nadmiarem wrażeń, które pojawiły się w związku z wydłużonym snem REM.
Zaburzenia snu i bezsenność po alkoholu – dlaczego alkohol przed snem to zły wybór?
Problemy ze snem po alkoholu to tylko jeden z negatywnych aspektów spożywania napojów alkoholowych przed pójściem spać. Picie alkoholu w godzinach wieczornych, a następnie metabolizowanie etanolu przez organizm w nocy powoduje także problemy w obrębie układu oddechowego i zaburzenia oddychania, które mogą wywoływać bezdech senny. Ta przypadłość jest szczególnie niebezpieczna dla zdrowia. Może skutkować niedotlenieniem tkanek i mózgu. Bywa także przyczyną nawet kilkunastu pełnych wybudzeń w ciągu jednej nocy. Często też osoby po spożyciu alkoholu (głównie wieczorem) mają problemy z ponownym zaśnięciem po wybudzeniu.
Skrócenie czasu snu wolnofalowego i wydłużenie fazy REM prowadzi ponadto do znacznie częstszych koszmarów sennych, a co za tym idzie, zwiększenia poziomu stresu i zmniejszenia ilości spokojnego, zdrowego snu. Chociaż w pewnym sensie alkohol ułatwia zasypianie, może też przyczyniać się do odwodnienia organizmu i pogłębienia problemów z zasypianiem. Osoby cierpiące na kłopoty ze snem narażają się na wzmożoną bezsenność po wypiciu alkoholu. To szczególnie niebezpieczne w przypadku osób uzależnionych od alkoholu.
Bezsenność po odstawieniu alkoholu – jak sobie z nią radzić?
Osoby, które decydują się na podjęcie leczenia choroby alkoholowej, powinny zachować szczególną ostrożność. W przypadku nagłego odstawienia alkoholu może dojść do tzw. zespołu abstynencyjnego, którego jednym z objawów jest właśnie bezsenność. Problemy ze snem po odstawieniu alkoholu wynikają z nagłego zmniejszenia poziomu substancji psychoaktywnej w organizmie chorego, który był przyzwyczajony do regularnego dostarczania mu alkoholu. W takich przypadkach mogą występować nawet halucynacje oraz omamy.
Przy odpowiednim leczeniu, bezsenność po odstawieniu alkoholu będzie jednak stopniowo niwelowana, a pacjent w końcu będzie mógł cieszyć się zdrowym, głębokim snem. Proces ten musi potrwać, podobnie jak pokonanie choroby alkoholowej. W tym czasie należy być pod stałą opieką lekarską i zadbać o rozwiązania pozwalające zminimalizować występowanie efektów ubocznych nagłej abstynencji. Alkoholik wychodzący z choroby może również uczestniczyć w psychoterapii i spotkaniach grupowych z innymi uzależnionymi, które stanowią wsparcie leczenia.
Źródła:
- Zambrzycka K. i in., Alkoholizm i jego następstwa, w: Wybrane problemy zdrowotne i zawodowe pracowników ochrony zdrowia, red. Kowalczuk K., Krajewska-Kułak E., t. 1, Białystok 2019, s. 239-287.
- Gajda E., Wanot B., Biskupek-Wanot A., Zaburzenia snu, w: Problemy zdrowia publicznego, t. 1, Częstochowa 2020, s. 36-45.
- Alcohol, WHO, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/alcohol (dostęp: 19.10.2023).
- Kasicka-Jonderko A., Alkohol a układ trawienny – czy zawsze trzeba o nim mówić źle?, “Przegląd Gastroenterologiczny” 2012; nr 7 (5), s. 264–275.
- Badania wskazujące na niektóre pozytywne aspekty umiarkowanego picia alkoholu, “Alkohol i nauka” 2002, Instytut Psychologii Zdrowia PTP, https://psychologia.edu.pl/czytelnia/51-alkohol-i-nauka/266-badania-wskazujace-na-niektore-pozytywne-aspekty-umiarkowanego-picia-alkoholu.html (dostęp: 19.10.2023).
- https://www.termedia.pl/Alkohol-a-uklad-trawienny-czy-zawsze-trzeba-o-nim-mowic-zle-,41,19796,0,0.html
- https://psychologia.edu.pl/czytelnia/51-alkohol-i-nauka/266-badania-wskazujace-na-niektore-pozytywne-aspekty-umiarkowanego-picia-alkoholu.html
- https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/alcohol
