Chyba nikogo nie trzeba przekonywać, że zbyt krótki sen nie jest zdrowy dla naszego organizmu. Ale co dzieje się, kiedy śpimy za długo? Czy 9 lub 10 godzin spędzonych w łóżku również potrafi nam zaszkodzić? Dowiedz się, jakie są przyczyny oraz skutki zbyt długiego snu, oraz ile powinniśmy spać.
Ile czasu powinien trwać nasz sen? Higiena snu
Liczba godzin, które powinniśmy wykorzystać w ciągu doby na sen, będzie różnić się przede wszystkim ze względu na nasz wiek. Według National Sleep Foundation niemowlęta mogą spać nawet do 16 godzin na dobę, wliczając w to drzemki. Jednak dorosłemu wystarczyć może nawet ok. 7 godzin. Dokładna zalecana długość snu może różnić się także ze względu na różne zmienne, takie jak np. nasza aktywność dobowa, stan zdrowia czy dieta oraz używki. Wiadomo jednak, że większości z nas mniej niż 7 godzin nie zapewni odpowiedniej regeneracji organizmu. Generalnie osoby dorosłe nie powinny spać więcej niż 9 godzin na dobę, a po 64. roku życia najczęściej wystarczy 8 godzin.
Zbyt długi sen – jakie może mieć przyczyny?
Nadmierna potrzeba snu może mieć różne przyczyny. Z pewnością po dostrzeżeniu u siebie tego objawu warto zwrócić uwagę na swój ogólny stan zdrowia. Jeśli sytuacja, w której śpimy powyżej 9 czy nawet 10 godzin, przytrafia nam się od czasu do czasu, np. po bardzo męczącym dniu, nie ma powodu do obaw. Jeżeli jednak problem pojawia się regularnie, warto wykonać podstawowe badania laboratoryjne oraz przebadać się pod kątem niektórych schorzeń, w tym chorób przewlekłych. Takie problemy ze snem mogą być symptomem między innymi:
- chorób tarczycy, szczególnie jej niedoczynności;
- schorzeń neurologicznych, w tym Parkinsona, SM (stwardnienia rozsianego), zapalenia opon mózgowych, epilepsji, chorób układ pozapiramidowego;
- schorzeń układu oddechowego, w tym obturacyjnego bezdechu sennego;
- chorób układu sercowo-naczyniowego, np. niedokrwistości (anemii);
- zespołu Kleinego-Levina, który dotyczy szczególnie chłopców w okresie dorastania;
- zaburzeń psychicznych, w tym depresji, choroby afektywnej dwubiegunowej czy schizofrenii.
Nadmierna senność w ciągu dnia, zwana inaczej hipersomnią, może wynikać również ze stosowania niektórych leków, np. nasennych czy przeciwpsychotycznych. Przejściowo hipersomnia pojawia się też z powodów tak prozaicznych jak przeziębienie. Zdarza się też, że przyczyną ogarniającej nas senności jest po prostu niedobór snu. Jego przyczyną może być nadmiar pracy czy przewlekły stres, a także niska jakość nocnego odpoczynku. Pamiętaj, że jakość i długość naszego snu to dwa czynniki, które wzajemnie się uzupełniają. Aby ocenić pierwszy z tych parametrów, warto udać się na profesjonalne badania, takie jak np. polisomnografia.
Jedną z odmian hipersomnii jest narkolepsja. W przebiegu tej choroby również występuje nadmierna senność, a dodatkowo pojawiają się nagłe epizody snu w ciągu dnia. Osoby cierpiące na narkolepsję zasypiają nagle podczas wykonywania codziennych czynności. Poza niekontrolowanym zasypianiem w ciągu dnia pacjenci tacy mogą zmagać się z niską jakością snu podczas nocy, a nawet problemami z bezsennością.
Utrzymująca się przez dłuższy czas nadmierna potrzeba snu wymaga bez wątpienia konsultacji z lekarzem. Zbyt długi sen mimo eliminacji czynników negatywnie wpływających na jakość snu (jak np. nieprawidłowa dieta czy przepracowanie) może być objawem chorób, które powinny być poddane diagnozie przez specjalistę.
Skutki zbyt długiego spania
Sen trwający powyżej 9 godzin ma wiele efektów ubocznych. W najlepszym wypadku skończy się dla nas bólem głowy, przejściowymi zaburzeniami koncentracji, a przez to problemami w wykonywaniu codziennych obowiązków.
Większa ilość snu na dobę może również negatywnie wpływać na nasz stan psychiczny. Mniejsza aktywność mózgu spowodowana długim snem może przeszkadzać nie tylko w nauce i pracy zawodowej, lecz także w kontaktach międzyludzkich. W efekcie osoba dotknięta tą przypadłością będzie odczuwać wyraźny spadek nastroju. Długie przebywanie w łóżku to także ryzyko problemów z kręgosłupem, nadwagi lub otyłości, chorób serca, cukrzycy czy przewlekłego bólu głowy.
Zbyt długi sen a zbyt krótki sen
Czas potrzebny nam do regeneracji wynosi od 7 do 9 godzin snu. Ważne, aby był to sen nocny, lepiej unikać częstych drzemek w ciągu dnia, ponieważ mogą one wywoływać zaburzenia w rytmie dobowym. Spanie krócej niż minimalna zalecana ilość naraża nas na efekty podobne, co nadmiar snu. Możliwe są zaburzenia koncentracji, epizody depresyjne, przyrost masy ciała, skłonność do uzależnień, a także częste bóle migrenowe. Co ciekawe, niedobór snu wpływać może również na pojawienie się problemów ze wzrokiem. W obu przypadkach zaburzeń snu podobne mogą być też ich przyczyny. Jednym z głównych źródeł jest brak odpowiedniej higieny snu.
Badania przy nadmiernej senności
Jeśli nadmierna senność towarzyszy ci przez dłuższy czas, a przy tym nie widzisz jej racjonalnego usprawiedliwienia, koniecznie skorzystaj z porady lekarskiej. Na początek udaj się do lekarza pierwszego kontaktu, który zleci odpowiednie badania, a także skieruje na dalszą diagnostykę u konkretnych specjalistów. Jedną z pomocnych procedur jest badanie polisomnograficzne. Pozwala ono ocenić nie tylko prawidłowy przebieg poszczególnych stadiów snu (faz REM I NREM), lecz także zbadać czynność serca, poziom tlenu we krwi, oddech czy różne reakcje fizjologiczne organizmu. Polecane jest ono szczególnie w celu diagnostyki obturacyjnego bezdechu sennego. Badanie polisomnograficzne przeprowadzane jest podczas snu pacjenta, zazwyczaj w warunkach szpitalnych. Aby uzyskać wiarygodne wyniki, musi ono trwać co najmniej 6 godzin. Do pozostałych badań należą:
- test wielokrotnej latencji snu – rejestruje aktywność bioelektryczną mózgu w czasie pięciu 30-minutorych drzemek w odstępach ok. 2 godzin; badany jest tu czas potrzebny do zaśnięcia; poniżej 5 minut oznaczać może senność patologiczną;
- test utrzymania czuwania – pacjent siada w wygodnym fotelu i próbuje nie zmrużyć oka; na badanie składa się ok. 4 cykli po 40 minut; w tym czasie rejestrowana jest czynność bioelektryczna mózgu pacjenta.
Wymienione badania można wykonać między innymi w ośrodku medycyny snu.
Zbyt długi sen – jak sobie z nim radzić?
W przypadku większego zapotrzebowania na sen dobrym pomysłem będzie przyjrzenie się swojej codziennej rutynie oraz poprawa nawyków związanych z higieną snu. Istotne są nie tylko regularne pory zasypiania i wstawania, lecz także:
- dbanie o odpowiednią temperaturę w sypialni oraz jej częste wietrzenie;
- zrezygnowanie z ekranów elektronicznych na co najmniej 2 godziny przed zaśnięciem;
- uprawianie sportu oraz jedzenie kolacji maksymalnie do 2–3 godzin przed pójściem spać;
- zdrowa dieta i ruch;
- przeznaczenie łóżka wyłącznie na sen.
Jeśli mimo zmiany nawyków potrzeba spania powyżej 9 godzin nadal się utrzymuje, należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem taki problem, gdyż może on być następstwem różnych schorzeń. Wówczas sposób leczenia nieustającej senności zależeć będzie przede wszystkim od przyczyny problemu. Z pewnością konieczne będzie jej odpowiednie rozpoznanie, aby móc wdrożyć konkretny sposób leczenia.
Źródła:
- https://www.sleepfoundation.org/hypersomnia
- https://www.sleepfoundation.org/how-sleep-works/how-much-sleep-do-we-really-need
- https://www.researchgate.net/profile/Waldemar-Brola/publication/5969320_Fatigue_syndrome_in_chronic_neurological_disorders/links/00b4953a09029f1ded000000/Fatigue-syndrome-in-chronic-neurological-disorders.pdf
- Chronobiologiczne zaburzenia snu: obraz kliniczny, podejścia terapeutyczne, Jolanta B. Zawilska, Paulina Półchłopek, Jakub Wojcieszak, Dariusz Andrzejczak, Zakład Farmakodynamiki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
