17 lipca 2023
Marzenia senne fascynują i zastanawiają ludzi od zarania dziejów. Dla wielu oznaczają zapowiedź różnych wydarzeń, bywają przestrogą i mają formę symboliczną, o czym świadczą m.in. zapisy w sennikach. Wiele osób twierdzi, że doświadcza proroczych snów, na podstawie których stara się interpretować bieżące wydarzenia i uzyskać wpływ na życie. Zarówno nauka, psychologia, jak i wiele innych dziedzin zajmuje się szeroko pojętą interpretacją snów, badaniem ich fizjologii oraz istotą. Choć współczesna nauka jest dziedziną bardzo zaawansowaną, wciąż istnieją różne teorie na temat snów. Jak powstają sny, jakie znaczenie mają dla naszego organizmu i co warto wiedzieć na ich temat?
Marzenia senne – czym są sny?
Sny są wytworem naszej wyobraźni, które pojawiają się w trakcie spania. Głównie pojawiają się w fazie REM snu, kiedy są wyjątkowo barwne, intensywne i towarzyszy im duża aktywność mózgu. Ponadto na tym etapie charakterystyczne jest też występowanie szybkich ruchów gałek ocznych. Sny mogą również występować w fazie snu głębokiego. Najczęściej są to koszmary odzwierciedlające wewnętrzne strachy i lęki. Śnimy każdej nocy, ale wiele osób zaraz po przebudzeniu nie pamięta, co im się śniło. Inni natomiast są na tyle świadomi, że potrafią opisać niektóre sny z najdrobniejszymi szczegółami.
Co o interpretacji snów mówi psychologia?
Sny są doskonałym sposobem psychologicznym na poznanie siebie. Analiza snów pomaga lepiej zrozumieć swoje życie psychiczne i często dostarczyć cennych wskazówek na temat swoich lęków czy potrzeb, o których wiemy tylko podświadomie.
Sny mogą odzwierciedlać wydarzenia z codziennego życia i emocje z nimi związane, a także wewnętrzne pragnienia oraz obawy czy najistotniejsze sytuacje, których doświadcza dana osoba. Często okazuje się, że w snach pojawiają się sytuacje i ludzie, których istotę i wagę ukazuje nam dopiero nasza podświadomość. Sny ujawniają też często obrazy zupełnie niezrozumiałe, dlatego jest to sfera będąca obiektem ciągłego zainteresowania naukowców, psychiatrów i psychologów.
Sny mogą przybierać różne formy – dobre sny, sen świadomy, koszmary
Sny i ich znaczenie różnią się w zależności od wieku czy stanu zdrowia danej osoby. U dzieci częściej występują koszmary senne, ale też sny abstrakcyjne. Chociaż często wydaje nam się, że sen trwał całą noc, w istocie ten czas wynosił jedynie kilka minut. Miewamy też w ciągu nocy wiele marzeń sennych, ale nie jesteśmy w stanie zapamiętać wszystkich.
Niekiedy zdarza się również świadomy sen (lucid dream), w którym nasze zmysły są wyjątkowo wyostrzone. Mamy wówczas wrażenie, że jesteśmy na jawie – odczuwamy możliwość wpływu na rozwój sytuacji. Podobnym zjawiskiem jest hipnagogia (halucynacje, omamy hipnagogiczne). Jest to stan między czuwaniem a snem, podczas którego często pojawiają się rozmaite wizje (słuchowe, wzrokowe, czuciowe, węchowe) przypominające sny.
Innym razem śnimy o dzwoniącym telefonie, którego dźwiękiem jest alarm budzika w świecie realnym. Ta sytuacja jest związana z docieraniem do naszego mózgu bodźców z zewnątrz i stopniowym wybudzaniem się organizmu. Odwrotne zjawiska zdarzają się podczas zasypiania, gdy to mózg wysyła impulsy do ciała, powodując skurcze mięśni odpowiedzialne za tzw. zryw miokloniczny. Wówczas wybudza nas nagłe szarpnięcie (całym ciałem lub kończyną) albo uczucie spadania.
Skąd się biorą sny – naukowe podejście do śnienia i badania Zygmunta Freuda
Przez wiele wieków nie przywiązywano do snów zbyt wielkiej wagi naukowej. Sytuację zmienił Zygmunt Freud, który wypracował podstawy naukowego rozumienia śnienia i zaczął stosować psychoanalizę. Od tego momentu wzrosło też zainteresowanie kwestią snów i ich wpływu na organizm człowieka. Usystematyzowaną, choć trudną teorię naukową stworzył następnie Carl Gustav Jung. Jego badania nad snami kontynuował Erich Fromm, który nieco uprościł przekazy swojego poprzednika.
Obecnie nadal prowadzone są zaawansowane prace nad śnieniem z wykorzystaniem nowoczesnych urządzeń. Znamy już cykl snu i jego poszczególne fazy oraz wiemy, jakie procesy zachodzą podczas poszczególnych etapów spania. Wiemy, też, że najintensywniejszy jest sen REM z szybkimi ruchami gałek ocznych, a koszmar lękowy pojawia się najczęściej w fazie snu głębokiego. Znana jest również ogromna rola, jaką odgrywa zdrowy sen w naszym organizmie i jakie mamy na niego zapotrzebowanie. Bezsenność i inne zaburzenia snu wpływają negatywnie na naszą koncentrację i pamięć, a kiedy są chroniczne, powodują również problemy z układem odpornościowym oraz innymi narządami w naszym organizmie.
Ile trwają marzenia senne?
Faza REM u osoby dorosłej trwa średnio 15 minut i zazwyczaj tyle też trwa sen, choć często wydaje nam się, że określona wyśniona historia była na tyle długa, że zajęła sporą część nocy. Cykl snu ulega jednak powtarzaniu, w związku z czym w ciągu nocy może występować nawet 5-6 snów i więcej. Chociaż zazwyczaj nie pamiętamy, o czym śnimy, niektóre osoby potrafią nad ranem przypomnieć sobie nawet kilka snów, zarówno koszmarów, jak i dobrych marzeń sennych z fazy REM.
W przypadku dzieci i niemowląt dany sen może trwać kilkadziesiąt minut i więcej. Faza REM może trwać u nich nawet połowę nocy.
Znaczenie snów – czy sny prorocze istnieją i czy warto czytać senniki?
Niektóre osoby twierdzą, że niejednokrotnie przyśniła im się przyszłość, czyli sytuacja, która w ciągu kilku kolejnych dni rzeczywiście miała miejsce, choć była nieprawdopodobna. To zjawisko jest dość powszechne i bywa określane jako prorocze sny. Wiele osób faktycznie wierzy w to, że za pomocą snu jest w stanie przepowiadać przyszłość czy wykorzystać ich znaczenie do podejmowania ważnych decyzji. Jednak projekcja takich wydarzeń została wyjaśniona w sposób naukowy.
Mózg w czasie snu przetwarza informacje i wydarzenia, które mają istotne znaczenie, ale też wszelkie inne dane, które tkwią w naszej nieświadomości. Sny prorocze są projekcją analizy na pewien sposób wylosowanej spośród wszystkich tych informacji i możliwych scenariuszy przyszłych wydarzeń. Fakt, że dana sytuacja ma miejsce w rzeczywistości w ciągu kilku kolejnych dni po wystąpieniu snu, jest po prostu rodzajem zbiegu okoliczności wynikającym z rachunku prawdopodobieństwa. Choć takie objaśnienie marzeń sennych bywa dość zaskakujące, należy pamiętać, że nasz mózg jest zdolny do ogromnej liczby analiz i aktywności podczas snu. W tym przypadku dopatrywanie się, co oznaczają twoje sny, nie będzie konieczne.
Jakość snu a nasze zdrowie – jak radzić sobie z koszmarami?
Aby zapewnić sobie właściwy odpoczynek i odpowiednią regenerację organizmu, warto zadbać o higienę snu. To nie tylko dostateczna długość, lecz także komfortowe warunki snu sprawią, że sen głęboki zagwarantuje intensywną regenerację, a faza REM będzie trwała w cyklu ok. kwadransa.
W przypadku gdy często śnimy koszmary, warto zadbać o lepszą higienę snu. Dobrze jest wywietrzyć sypialnię, zastosować wygodny materac o odpowiedniej twardości, używać pościeli uszytej z naturalnych materiałów i wyciszyć się przed snem. Nie należy też korzystać z urządzeń elektronicznych emitujących sztuczne światło co najmniej godzinę przed snem.
Jeżeli te metody nie pomogą i nawracające koszmary senne nie ustąpią, warto udać się do lekarza. Dobry psychoterapeuta pomoże rozwiązać problemy i zwiększyć samoświadomość pacjenta odnośnie do snów, jak i własnych emocji. Często ich zrozumienie i uwolnienie pomaga też pozbyć się koszmarów sennych, przywrócić spokojne śnienie, a tym samym prawidłową regenerację oraz odpoczynek w trakcie nocy.
Nawracające koszmary i zaburzenia snu mogą prowadzić do problemów, takich jak: nerwica, depresja, bezsenność i permanentny lęk przed zaśnięciem. W skrajnych przypadkach koszmary i strach przed ich pojawieniem się w nocy mogą skutkować wystąpieniem paranoi. Problemów ze snem nie należy więc lekceważyć i w razie potrzeby skonsultować swój przypadek ze specjalistą.
Marzenia senne – FAQ
Co to są marzenia senne?
Marzenia senne występują, gdy ciało pozostaje w spoczynku. Jest to wytwór naszej wyobraźni w postaci serii obrazów, dźwięków, myśli i emocji. Sny często dotyczą wydarzeń z życia śniącego, ale mogą też przybierać formy nielogiczne.
Co oznaczają marzenia senne?
Marzenia senne to obrazy, myśli i emocje, które pojawiają się w trakcie snu. Mogą odzwierciedlać nasze codzienne doświadczenia, lęki i pragnienia. Interpretacje snów są subiektywne i często zależą od indywidualnych przeżyć i kulturowych wierzeń.
Kiedy występują marzenia senne?
Marzenia senne najczęściej występują w fazie REM (Rapid Eye Movement) snu, która powtarza się co około 90 minut. Ta faza charakteryzuje się szybkimi ruchami gałek ocznych, zwiększoną aktywnością mózgu i paraliżem mięśni. Chociaż marzenia mogą pojawiać się również w innych fazach snu, są wtedy mniej intensywne i trudniejsze do zapamiętania.
Co wpływa na to, co nam się śni?
Na treść snów wpływają różne czynniki, takie jak codzienne doświadczenia, emocje, stres oraz bodźce zewnętrzne (np. dźwięki lub zapachy). Dieta, leki i stan zdrowia także mogą oddziaływać na charakter snów. Ponadto kultura, w której żyjemy, oraz osobiste przekonania mogą kształtować interpretację i treść marzeń sennych.
Źródła:
- Prus Paulina. Wspomnienia, sny, myśli. (Nie)świadoma biografia CG Junga. (2013).
- Tafil-Klawe M., Klawe J.J. Fizjologia rytmu snu i czuwania. „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 53.3 (1999): 497–503.
- Łada Dominika, Gulcz Magdalena. Podejście poznawczo-behawioralne w leczeniu koszmarów sennych. http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=128 (dostęp 11.07.2023).
- Wziątek Katarzyna. Sny jako narzędzie rozwojowe stosowane w metodzie „Dream Coaching”. „Rynek-Społeczeństwo-Kultura” 4 (20) „Doskonalenie człowieka” (2016): 47–51.
