Chyba nikogo nie trzeba przekonywać, że zbyt krótki sen nie jest zdrowy dla naszego organizmu – chroniczne niedosypianie powoduje m.in. problemy z koncentracją, nadmierną senność i zmęczenie. Co dzieje się jednak, kiedy śpimy za długo? Czy 9 lub 10 godzin spędzonych w łóżku również potrafi nam zaszkodzić? Dowiedz się, jakie są przyczyny zbyt długiego spania, oraz sprawdź, ile powinniśmy spać, aby prawidłowo funkcjonować w ciągu dnia.
Ile czasu powinien trwać nasz sen? To zależy od wieku
Liczba godzin, które powinniśmy wykorzystać w ciągu doby na sen, będzie różnić się przede wszystkim ze względu na nasz wiek. Według amerykańskiej organizacji charytatywnej National Sleep Foundation (NSF) niemowlęta mogą spać nawet do 16 godzin na dobę, wliczając w to drzemki. Z kolei nastolatki (w wieku 14-17 lat) potrzebują 8-10 godzin nieprzerwanego snu. Natomiast dorosłemu wystarczyć może nawet około 7 godzin nocnego odpoczynku. Dokładna zalecana długość snu może różnić się także ze względu na różne zmienne, takie jak np. nasza aktywność dobowa, stan zdrowia czy dieta oraz używki. Wiadomo jednak, że większości z nas mniej niż 7 godzin nie zapewni odpowiedniej regeneracji organizmu. Generalnie osoby dorosłe nie powinny spać więcej niż 9 godzin na dobę, a seniorom po 64. roku życia najczęściej wystarczy 8 godzin (z wiekiem zapotrzebowanie na sen spada).
Zbyt długie spanie – przyczyny. To może być objaw wielu chorób
Zbyt długie spanie przyczyny może mieć bardzo różne. Z pewnością po dostrzeżeniu u siebie tego objawu warto zwrócić uwagę na swój ogólny stan zdrowia. Jeśli sytuacja, w której śpimy powyżej 9 czy nawet 10 godzin, przytrafia nam się od czasu do czasu, np. po bardzo męczącym dniu, nie ma powodu do obaw. Jeżeli jednak problem pojawia się regularnie, warto wykonać podstawowe badania laboratoryjne oraz przebadać się pod kątem niektórych schorzeń, w tym chorób przewlekłych. Takie problemy ze snem mogą być symptomem między innymi:
- chorób gruczołu tarczowego, szczególnie niedoczynności tarczycy;
- schorzeń neurologicznych, w tym Parkinsona, SM (stwardnienia rozsianego), zapalenia opon mózgowych, epilepsji, chorób układu pozapiramidowego;
- schorzeń układu oddechowego, w tym obturacyjnego bezdechu sennego (OBS);
- chorób układu sercowo-naczyniowego, np. niedokrwistości (anemii);
- zespołu Kleinego-Levina, który dotyczy szczególnie chłopców w okresie dorastania;
- zaburzeń psychicznych, w tym depresji, choroby afektywnej dwubiegunowej czy schizofrenii.
Nadmierna senność w ciągu dnia, zwana inaczej hipersomnią, może wynikać również ze stosowania niektórych leków, np. nasennych czy przeciwpsychotycznych. Przejściowo hipersomnia pojawia się też z powodów tak prozaicznych jak przeziębienie. Zdarza się też, że przyczyną ogarniającej nas senności jest po prostu niedobór snu. Jego przyczyną może być nadmiar pracy czy przewlekły stres, a także niska jakość nocnego odpoczynku. Pamiętaj, że jakość i długość naszego snu to dwa czynniki, które wzajemnie się uzupełniają. Aby ocenić pierwszy z tych parametrów, warto udać się na profesjonalne badania, takie jak np. polisomnografia.
Cierpisz z powodu hipersomnii? Sprawdź, czy to nie narkolepsja
Jedną z odmian hipersomnii jest narkolepsja. W przebiegu tej przewlekłej i rzadkiej choroby neurologicznej również występuje nadmierna senność, a dodatkowo pojawiają się nagłe epizody snu w ciągu dnia. Osoby cierpiące na narkolepsję zasypiają nagle podczas wykonywania codziennych czynności. Poza atakami narkoleptycznymi u chorych pojawia się też paraliż przysenny (tj. długo trwająca atonia ruchowa), katapleksja i halucynacje przysenne. Pacjenci chorzy na narkolepsję mogą zmagać się również z niską jakością snu w nocy, problemami z bezsennością, zaburzeniami lękowo-depresyjnymi.
Poznaj przyczyny nadmiernej senności i poddaj się diagnostyce
Pamiętaj, że jeśli zmagasz się ze zbyt długim spaniem, przyczyny tego stanu powinien rozpoznać lekarz rodzinny, który w razie wskazań skieruje Cię np. do psychiatry lub neurologa. Utrzymująca się przez dłuższy czas nadmierna potrzeba snu wymaga bez wątpienia konsultacji z doświadczonym specjalistą. Zbyt długi sen mimo eliminacji czynników negatywnie wpływających na jakość snu (jak np. nieprawidłowa dieta czy przepracowanie) może być objawem chorób, które powinny być poddane diagnozie przez specjalistę.
Skutki zbyt długiego spania – nadmierna senność i zmęczenie
Sen trwający u dorosłego powyżej 9 godzin na dobę ma wiele efektów ubocznych. W najlepszym wypadku skończy się dla nas bólem głowy, przejściowymi zaburzeniami koncentracji, a przez to problemami w wykonywaniu codziennych obowiązków.
Większa ilość snu na dobę może również negatywnie wpływać na nasz stan psychiczny. Mniejsza aktywność mózgu spowodowana długim snem może przeszkadzać nie tylko w nauce i pracy zawodowej, lecz także w kontaktach międzyludzkich. W efekcie osoba dotknięta tą przypadłością będzie odczuwać wyraźny spadek nastroju. Długie przebywanie w łóżku to także ryzyko problemów z kręgosłupem, nadwagi lub otyłości, chorób serca, cukrzycy czy przewlekłego bólu głowy.
Zbyt długi sen a zbyt krótki sen
Co ciekawe, w obu przypadkach zaburzenia snu mogą mieć podobne przyczyny. Jednym z głównych czynników jest brak odpowiedniej higieny snu.
Czas potrzebny nam do regeneracji w dorosłym życiu wynosi od 7 do 9 godzin snu. Ważne, aby był to sen nocny. Lepiej unikać częstych drzemek w ciągu dnia, ponieważ mogą one wywoływać zaburzenia w rytmie dobowym. Spanie krócej niż minimalna zalecana ilość naraża nas na efekty podobne, co nadmiar snu. Możliwe są zaburzenia koncentracji, epizody depresyjne, przyrost masy ciała, skłonność do uzależnień, a także częste bóle migrenowe. Niedobór snu wpływać może również na pojawienie się problemów ze wzrokiem.
Badania przy nadmiernej senności
Jeśli nadmierna senność towarzyszy Ci przez dłuższy czas, a przy tym nie widzisz jej racjonalnego usprawiedliwienia, koniecznie skorzystaj z porady lekarskiej. Na początek udaj się do lekarza pierwszego kontaktu, który zleci odpowiednie badania, a także skieruje na dalszą diagnostykę u konkretnych specjalistów. Jedną z pomocnych procedur jest badanie polisomnograficzne. Pozwala ono nie tylko ocenić prawidłowy przebieg poszczególnych stadiów snu (faz REM i NREM), lecz także zbadać czynność serca, poziom tlenu we krwi, oddech czy różne reakcje fizjologiczne organizmu. Polecane jest ono szczególnie do diagnostyki obturacyjnego bezdechu sennego. Badanie polisomnograficzne przeprowadzane jest podczas snu pacjenta, zazwyczaj w warunkach szpitalnych. Aby uzyskać wiarygodne wyniki, musi ono trwać co najmniej 6 godzin. Do pozostałych badań należą:
- test wielokrotnej latencji snu – rejestruje aktywność bioelektryczną mózgu w czasie pięciu 30-minutowych drzemek w odstępach ok. 2 godzin; badany jest tu czas potrzebny do zaśnięcia; poniżej 5 minut oznaczać może senność patologiczną;
- test utrzymania czuwania – pacjent siada w wygodnym fotelu i próbuje nie zmrużyć oka; na badanie składają się 4 cykle po 40 minut; w tym czasie rejestrowana jest czynność bioelektryczna mózgu pacjenta.
Walczysz ze zbyt długim spaniem? Przyczyny problemu pomogą rozpoznać Ci wymienione badania, które możesz wykonać między innymi w ośrodku medycyny snu.
Zbyt długi sen – jak sobie z nim radzić?
W przypadku większego zapotrzebowania na sen dobrym pomysłem będzie przyjrzenie się swojej codziennej rutynie oraz poprawa nawyków związanych z higieną snu. Istotne są nie tylko regularne pory zasypiania i wstawania, lecz także:
- dbanie o odpowiednią temperaturę w sypialni oraz jej częste wietrzenie;
- niekorzystanie z ekranów elektronicznych na co najmniej 2 godziny przed zaśnięciem;
- uprawianie sportu oraz jedzenie kolacji maksymalnie 2–3 godziny przed pójściem spać;
- zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna;
- skojarzenie łóżka wyłącznie z potrzebą snu (łóżko to nie miejsce do oglądania TV, jedzenia czy scrollowania smartfonu).
Jeśli mimo zmiany nawyków potrzeba spania powyżej 9 godzin nadal się utrzymuje, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Taki problem może być następstwem różnych schorzeń, jak np. cukrzyca, astma, depresja, obturacyjny bezdech senny. Wówczas sposób leczenia nieustającej senności zależeć będzie przede wszystkim od przyczyny dolegliwości. Z pewnością konieczne będzie jej odpowiednie rozpoznanie, aby móc wdrożyć konkretny sposób leczenia. Pamiętaj, aby nigdy nie lekceważyć wzmożonej senności!
Źródła:
https://www.researchgate.net/profile/Waldemar-Brola/publication/5969320_Fatigue_syndrome_in_chronic_neurological_disorders/links/00b4953a09029f1ded000000/Fatigue-syndrome-in-chronic-neurological-disorders.pdf
Chronobiologiczne zaburzenia snu: obraz kliniczny, podejścia terapeutyczne, Jolanta B. Zawilska, Paulina Półchłopek, Jakub Wojcieszak, Dariusz Andrzejczak, Zakład Farmakodynamiki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
