Gdy zasypiamy, nasz układ nerwowy ulega stopniowemu wyciszeniu, powoli tracimy świadomość i przechodzimy w fazy snu głębokiego. Zdarza się jednak, że wybudza nas nagłe szarpnięcie lub uczucie spadania – jest to tzw. zryw miokloniczny. Sporadyczne epizody tego typu zdarzają się każdemu, ale jeśli ich częstotliwość wzrasta, mowa o zaburzeniu snu. Niekiedy mioklonie są też objawem innych schorzeń. Dowiedz się więcej na ten temat!
Mimowolny zryw miokloniczny – co to jest? Objawy mioklonii
Zrywem mioklonicznym określa się mimowolne, łagodne, ale gwałtowne skurcze mięśni, którym towarzyszą różne doznania określane jako:
- szarpnięcie ciałem przy zasypianiu,
- zryw kończyny,
- uczucie spadania z wysokości lub zapadania się w otchłań,
- błyski świetlne.
Skurcze mogą dotyczyć pojedynczych mięśni, jak również całych grup mięśniowych. Nie dotyczą całego ciała, chociaż czasem odnosi się takie wrażenie. Pojedynczy epizod jest krótkotrwały, ale może powodować wybudzenie się ze snu. Sporadyczne zrywania mięśniowe dotyczą większości osób zdrowych w każdym wieku. Jeśli jednak zdarzają się często i wpływają negatywnie na jakość snu, stanowią zaburzenie z kategorii parasomnii, czyli niewłaściwych zachowań w czasie snu.
Przyczyny mioklonii przysennych. Jakiego etapu snu dotyczą?
Sen człowieka jest niezwykle skomplikowanym procesem odbywającym się cyklicznie. Składa się on z latencji (zasypiania), czyli momentu od zamknięcia oczu do przejścia w kolejne fazy snu NREM, z których pierwsze to sen płytki, a kolejne – sen głęboki. Cykl taki trwa 80-120 minut, po czym zostaje przerwany krótszą fazą snu REM. Mioklonie fizjologiczne najczęściej występują w momencie zasypiania i na początku snu. Niekiedy pojawiają się w pozostałych etapach, ale wówczas często ich nie pamiętamy.
Do tej pory nie udowodniono dokładnego znaczenia poszczególnych faz snu. Wiadomo jednak, że najbardziej wartościowy, pozwalający na pełną regenerację jest sen głęboki. Natomiast w fazie REM jest się najłatwiej wybudzić, co może mieć związek z naturalną ochroną – stając się bardziej czujni, możemy kontrolować otoczenie. Jakie ma to znaczenie w kontekście zrywów mioklonicznych? Otóż przypuszcza się, że również one mogą być pewną formą ochrony, zabezpieczającą przed upadkiem podczas snu. Pomijając taką hipotezę, wiadomo natomiast, że zrywy miokloniczne powstają na poziomie pnia mózgu lub rdzenia kręgowego.
Szarpiące i krótkotrwałe zrywy spowodowane są przez impulsy ośrodkowego układu nerwowego – powstają więc w mózgu, który wysyła do mięśni sygnały generujące mimowolne skurcze.
Czy fizjologiczne mioklonie przysenne są groźne dla zdrowia?
W większości przypadków tego rodzaju zaburzenia ruchowe nie mają wpływu na codzienne funkcjonowanie i zdrowie, podobnie jak inne zjawiska określane miokloniami, takie jak czkawka. Problemem są natomiast często powtarzające się napady miokloniczne, które sprawiają, że trudniej jest nam zasnąć, a to wydłuża czas latencji i tym samym skraca ilość snu.
Niekiedy jednak mioklonia może być objawem poważnych chorób, dlatego jeśli zauważasz często takie zjawisko u siebie lub u swojego dziecka, warto skonsultować się z lekarzem.
Kto najczęściej doświadcza zrywów mioklonicznych? Czynniki ryzyka
W przypadku mioklonii fizjologicznych, czyli niespowodowanych zaburzeniami chorobowymi, niektóre czynniki mogą wyzwalać mimowolne skurcze mięśni w trakcie snu. Epizody takie częściej zdarzają się:
- po intensywnym wysiłku fizycznym,
- w następstwie stresu,
- po zjedzeniu niezdrowej kolacji lub wypiciu alkoholu,
- po spożyciu niektórych leków,
- u osób z innymi zaburzeniami snu.
Czym są mioklonie nieprawidłowe? Jakie mogą być przyczyny patologicznych zaburzeń?
Mimowolne ruchy spowodowane skurczem mięśnia bądź spadkiem napięcia mięśniowego mogą oznaczać mioklonie patologiczne – samoistne, padaczkowe, objawowe. Przykładami schorzeń mogących odpowiadać za tego rodzaju objawy są m.in.
- Padaczka (epilepsja) – padaczka miokloniczna przyjmuje różną postać, jak również mioklonia może być elementem padaczki. W takich przypadkach drgawki często są wyzwolone bodźcem świetlnym lub dźwiękowym, ale niekoniecznie.
- Choroby otępienne, np. choroba Alzheimera, zespół Retta.
- Ogniskowe uszkodzenie mózgu, np. po udarach.
- Schorzenia metaboliczne, m.in. nadczynność tarczycy, niewydolność nerek lub wątroby, hipoksja, hipoglikemia, infekcje.
- Encefalopatie fizykalne, np. pourazowe, po udarze cieplnym, porażeniu prądem.
Jak wygląda diagnostyka mioklonii?
Przy diagnostyce mioklonii bardzo ważny jest skrupulatny wywiad z pacjentem. Natomiast w przypadku podejrzenia chorobowego podłoża zrywu mioklonicznego konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych i obrazowych takich, jak: stężenie elektrolitów, leków, toksyn, elektroencefalografia czy tomografia komputerowa. Niekiedy zalecane jest też badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, głównie przy podejrzeniu etiologii zapalnej lub infekcyjnej.
Na czym polega leczenie mioklonii?
Przy miokloniach patologicznych, które są objawem choroby, podstawą leczenia jest opanowanie danego schorzenia. W części przypadków możliwy jest całkowity powrót do zdrowia. Jeśli natomiast zryw miokloniczny podczas snu ma charakter pierwotny i nie można ustalić jego etiologii, stosuje się leczenie objawowe. W celu łagodzenia symptomów pomocne są różne terapie relaksacyjne oraz przestrzeganie podstawowych zasad higieny snu.
FAQ
Co to są napady miokloniczne?
Mioklonie to mimowolne zrywy mięśniowe wywołane przez impulsy przesyłane przez ośrodkowy układ nerwowy. Sporadyczne mioklonie nie są niepokojącym objawem i można ich doświadczyć np. podczas snu. Regularne napady mioklonicznie mogą jednak świadczyć o padaczce i prowadzić nawet do upadku i urazu.
Co powoduje mioklonie?
Mioklonie, zwane również zrywami mięśniowymi, objawiają się mimowolnymi i gwałtownymi skurczami mięśniowymi. Ich przyczyną jest nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Czy mioklonie są niebezpieczne?
Sporadyczne i łagodne zrywy miokloniczne, np. mioklonie przysenne, nie stanowią zagrożenia dla zdrowia i życia. Regularne występujące miklonie mogą być jednak objawem padaczki, chorób otępiennych czy zatrucia metalami ciężkimi. Takie przypadki należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem.
Jak pozbyć się mioklonii?
Mioklonie przysenne nie stanowią zagrożenia dla życia i nie wymagają leczenia. Jeśli są dokuczliwym objawem, ich złagodzeniu mogą przysłużyć się techniki relaksacyjne i poprawa higieny snu. Natomiast terapia w przypadku mioklonii patologicznych, które są objawem innych schorzeń, polega na leczeniu pierwotnej choroby.
Czy mioklonie to padaczka?
Miklonie mogą być objawem padaczki mioklonicznej. To rodzaj epilepsji, który charakteryzuje się ciężkim przebiegiem i objawia się nagłymi zrywami mięśni. Gwałtowne i niekontrolowane skurcze mogą dotyczyć pojedynczych mięśni lub całych grup mięśniowych.
Źródła:
- Zając A., Skowronek-Biała B., Wesołowska E., Kaciński M.: Napadowe zaburzenia snu u dzieci w wideo/polisomnografii. Przegląd Lekarski 2010/67/9. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/273050/zajac_et-al_napadowe_zaburzenia_snu_u_dzieci_2010.pdf?sequence=1&isAllowed=y (data odczytu 27.05.2023).
- https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/152580,mioklonie (data odczytu 27.05.2023).
- https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/013/681/original/29-41.pdf?1477313790 (data odczytu 27.05.2023).
