Dysania – problem z porannym wstawaniem. Czy należy ją leczyć?

Problemy ze wstawaniem rano mogą mieć rozmaite przyczyny. Czasem jest to objaw zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy stany lękowe, niekiedy jeden z symptomów chorób somatycznych, np. neurologicznych, a w niektórych sytuacjach po prostu nieodpowiednie nawyki związane z higieną snu. Sprawdź, dlaczego tak trudno ci wstać rano z łóżka i jak radzić sobie z dysanią.

Co to jest dysania?

Dysania to stan charakteryzujący się przewlekłą niezdolnością do porannego wstawania z łóżka. Problem ten nie jest oficjalnie zakwalifikowany jako jednostka chorobowa, jednak jego występowanie może wskazywać na różnego rodzaju zaburzenia zdrowotne. Problem ze wstawaniem rano i nawracające pragnienie, by ponownie położyć się do łóżka po wstaniu, bez wątpienia znacznie wpływają na codzienne funkcjonowanie oraz ogólne samopoczucie.

Jeśli budzisz się rano i nie możesz wstać z łóżka, być może zmagasz się z dysanią. Gdy problem ten trwa przewlekle, nie należy go bagatelizować, gdyż może on świadczyć o zaburzeniach snu oraz innych nieprawidłowościach. Dowiedz się więcej i pokonaj dysanię.

Dysania a zaburzenia psychiczne

Dość często uważa się, że dysania, inaczej nazywana również klinomanią, ma swoje źródła w problemach psychologicznych czy nawet zaburzeniach psychicznych. Rzeczywiście, dotyczy ona między innymi osób cierpiących np. na depresję. Część osób może odczuwać również stany lękowe na sam dźwięk budzika. W takiej sytuacji z pewnością należy skonsultować się z lekarzem. Możesz udać się do internisty lub zasięgnąć porady innego specjalisty, np. psychologa.

Problem z porannym wstawaniem w chorobach somatycznych

Nadmierne zmęczenie, a przez to również kłopoty z pobudką, mogą być też wynikiem chorób naszego ciała. Są one typowe między innymi dla schorzeń:

• neurologicznych – np. choroba Parkinsona, SM (stwardnienie rozsiane), udar mózgu, zespół przewlekłego zmęczenia;
• nerek – np. ich niewydolność;
• wątroby – np. WZW;
• płuc;
• endokrynologicznych – np. niedoczynność lub nadczynność tarczycy;
• układu sercowo-naczyniowego (szczególnie serca);
• krwi, np. niedokrwistość (anemia);
• metabolicznych – np. cukrzyca;
• autoimmunologicznych – np. toczeń;
• nowotworowych;
• przebiegających z upośledzeniem odporności – np. AIDS.

Przypadłości te bardzo często przebiegają z uczuciem przewlekłego zmęczenia, które wpływa również na naszą niechęć do wstania z łóżka. Aby uzyskać więcej informacji oraz wykluczyć lub potwierdzić wystąpienie jednej z nich, udaj się do swojego lekarza rodzinnego. Zaleci on dalsze postępowanie i skieruje na odpowiednie badania oraz wskaże kolejnych specjalistów, którzy powinni rozpoznać twój problem, a następnie pomóc ci go rozwiązać.

Trudne wstawanie z łóżka a leki

Za różnego typu kłopoty ze snem, w tym również pragnienie jak najdłuższego pozostania w pościeli, odpowiadać mogą niektóre leki. Do lekarstw powodujących senność zaliczyć można między innymi środki:

• obniżające ciśnienie tętnicze;
• przeciwdrgawkowe;
• przeciwbólowe;
• rozluźniające mięśnie;
• nasenne i przeciwlękowe;
• selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny;
• okulistyczne;
• niektóre antybiotyki.

Jeśli uważasz, że problemy ze wstawaniem mogą wynikać właśnie z zażywanych przez ciebie lekarstw, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem. W żadnym wypadku nie odstawiaj ich na własną rękę, gdyż skutki mogą być dla ciebie znacznie poważniejsze niż towarzyszące ci uczucie senności.

Gdy nie możesz wstać rano przez złe nawyki

Bardzo często osoby skarżące się na kłopoty z pobudką wcale nie cierpią z powodu problemów medycznych czy zaburzeń ze strony psychiki. Zwykle silna niechęć do wstania z łóżka lub wciąż powracające pragnienie, by jak najszybciej znów wygodnie się w nim ułożyć, wynikają z niewłaściwej higieny snu. Niekiedy wprowadzanie zmian może utrudniać wykonywana przez nas praca. Do osób szczególnie narażonych na zaburzenia snu należą zwłaszcza te pracujące zmianowo lub często odbywające długie podróże poprzez strefy czasowe, na przykład stewardessy czy piloci. Większość z nas może jednak bez trudu zadbać o higienę snu. Znaczenie mają przede wszystkim długość, regularność i jakość snu.

Problemy ze wstawaniem rano a higiena snu

Aby nawet wczesne wstawanie nie zepsuło ci dnia, musisz wprowadzić kilka nowych zasad. Przede wszystkim:

• kładź się spać i wstawaj regularnie – niezdolność do porannego wstawania często idzie w parze z bezsennością;
• przesypiaj odpowiednią liczbę godzin – nikt nie lubi wstawać po 3 godzinach snu;
• postaraj się unikać długich drzemek w ciągu dnia – mogą one wydłużyć Twoją aktywność do późnych godzin wieczornych, a w następstwie utrudnić poranną pobudkę;
• dbaj o swoją dietę – sycące, zdrowe śniadanie to podstawa dnia; wieczorem zadbaj o lekkostrawną kolację;
• pozwól oczom odpocząć od ekranów – na ok. 2 godziny przed snem postaraj się nie korzystać z komputera, telefonu czy telewizora;
• regularnie wietrz sypialnię – nawet w zimnych miesiącach otwórz okno przynajmniej na kilka minut, aby wpuścić świeże powietrze;
• nie ćwicz tuż przed snem – trening wykonaj w ciągu dnia, najlepiej rano, intensywny trening wieczorem będzie zbyt pobudzający;
• łóżko zachowaj tylko do spania – nie jedz w nim, nie oglądaj telewizji, a przede wszystkim nie pracuj;
• zadbaj o ciszę i zaciemnienie w sypialni – wyłącz urządzenia elektroniczne, telewizor i radio, zasuń zasłony i pozwól sobie odpocząć w spokoju.

Chroniczne niewyspanie to bardzo częsta, choć nie jedyna przyczyna dysanii. Pamiętaj, że jeśli problem nie znika po pewnym czasie od wprowadzenia zmian, najlepszym wyjściem będzie skorzystanie z porady specjalisty.

 

Dysania – FAQ

Dlaczego nie mogę się obudzić?

Wśród potencjalnych przyczyn niemożności lub niechęci do wstawania rano można wymienić m.in.: depresję, zaburzenia snu (np. bezdech senny), niedoczynność tarczycy, zespół chronicznego zmęczenia. Trudności z porannym wstawaniem mogą mieć osoby cierpiące na zaburzenia lękowe czy narażone na przewlekły stres. Dysania bardzo często jest objawem anemii lub cukrzycy.

Co zrobić, żeby rano wstać z łóżka bez problemu?

Jeśli rano nie możesz wstać, najwyższa pora wprowadzić kilka zdrowych nawyków:

• ustal regularny harmonogram snu, pilnuj go każdego dnia, nawet w weekendy,
• upewnij się, że Twój materac jest wygodny, a sypialnia odpowiednio zorganizowana do snu – ma być ciemna, chłodna i cicha,
• ogranicz ekspozycję na światło niebieskie na co najmniej 2h przed snem,
• wypróbuj techniki relaksacyjne, takie jak: medytacja, czytanie książki lub słuchanie spokojnej muzyki, pomocnych w wieczornym wyciszeniu,
• nie spożywaj kofeiny i alkoholu przynajmniej 6h przed pójściem spać,
• wstawaj od razu po pierwszym dźwięku budzika,
• stwórz sobie przyjemną, poranną rutynę lub przygotuj listę zadań, które zmotywują Cię do opuszczenia łóżka rano.

Jak polubić wczesne wstawanie?

Aby zmotywować się do sprawnego wstawania rano z łóżka, warto dać sobie czas i opracować najlepiej działającą strategię. Zastanów się, w czym wczesna pobudka może Ci pomóc i jak wykorzystasz ten czas. Zbuduj przyjemną, poranną rutynę, która sprawi, że podniesienie się z łóżka, będzie bardziej atrakcyjne – może być to poranny trening, czytanie książki przy kawie, dobre śniadanie czy krótka medytacja.

 

Źródła:

1. https://edoktorzy.pl/artykuly-lekarzy/problemy-ze-wstawaniem-rano-przyczyny/ (data odczytu: 18.03.2024).
2. https://www.researchgate.net/profile/Waldemar-Brola/publication/5969320_Fatigue_syndrome_in_chronic_neurological_disorders/links/00b4953a09029f1ded000000/Fatigue-syndrome-in-chronic-neurological-disorders.pdf (data odczytu: 18.03.2024).
3. Chronobiologiczne zaburzenia snu: obraz kliniczny, podejścia terapeutyczne, Jolanta B. Zawilska, Paulina Półchłopek, Jakub Wojcieszak, Dariusz Andrzejczak, Zakład Farmakodynamiki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.