Większość z nas do możliwości położenia się do łóżka po całym dniu aktywności podchodzi z przyjemnością – zasypianie traktowane jest jako forma relaksu, odpoczynku, a sam sen jest kluczowym źródłem samoregeneracji organizmu. Niektórzy jednak panicznie boją się tego momentu. Somnifobia, czyli lęk przed zasypianiem i snem, jest poważnym zaburzeniem snu, które wymaga diagnostyki i właściwego postępowania. Dowiedz się więcej na temat objawów i leczenia somnifobii!
Czym jest somnifobia (lęk przed snem) – symptom czy schorzenie?
Somnifobia, inaczej hipnofobia, to uporczywy, irracjonalny lęk przed zasypianiem i/lub samym snem. Strach przed zaśnięciem oraz śnieniem to poważna przypadłość, która może mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Niemniej jednak warto podkreślić, że chociaż przyczyny i objawy somnifobii są bardzo złożone i mogą sugerować oddzielny stan chorobowy, tak naprawdę lęk przed zaśnięciem zwykle traktowany jest jako objaw innych nieprawidłowości.
Jakie objawy somnifobii zgłaszają osoby cierpiące na tę przypadłość?
Najczęściej osoba dotknięta somnifobią określa swoje doznania jako uczucie ogólnego niepokoju, wręcz fobii, która nie ma wyraźnej przyczyny, czyli nie jest spowodowana konkretnym źródłem strachu. Do nasilenia objawów lęku dochodzi w godzinach wieczornych lub tuż po położeniu się do łóżka. Ponadto lękowi może towarzyszyć wiele innych symptomów, także zauważanych przez osoby z otoczenia, takich, jak:
- zawroty głowy, dezorientacja,
- zaburzenia mowy,
- problemy z oddychaniem, brak tchu,
- nadmierna potliwość ciała,
- kołatanie serca,
- drżenie kończyn,
- zmęczenie,
- objawy paniki, wykonywanie bezsensownych ruchów.
Czym grozi brak snu spowodowany somnifobią i czy leczenie jest potrzebne?
Strach bywa na tyle silny, że znacznie opóźnia czas trwania latencji (zasypiania), a nawet przez wiele godzin uniemożliwia wchodzenie w fazę śnienia. Co więcej, stan lękowy może utrzymywać się w czasie snu, powodować częste przebudzanie się i tym samym obniżać jakość odpoczynku oraz skracać czas jego trwania. Niestety już jedna nieprzespana noc ma negatywny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu w ciągu dnia – powoduje zmęczenie, dekoncentrację czy spowolnienie motoryki.
Nieleczona somnifobia może mieć długotrwały i wyniszczający charakter. Utrzymujący się deficyt snu wywołuje poważne konsekwencje. Między innymi odporność ulega znacznemu obniżeniu, a także zwiększa się ryzyko wystąpienia wielu chorób ogólnoustrojowych. Problemy ze snem mogą też wpływać na ograniczenie zdolności do pracy zawodowej czy opieki nad dziećmi. Nie ulega więc wątpliwości, że somnifobia wymaga leczenia.
Przyczyny somnifobii – strach przed snem w następstwie traumy i chorób psychicznych
Objawy lęku przed snem mogą pojawić się u osób w każdym wieku. Somnifobia często jest konsekwencją traumatycznego przeżycia w trakcie snu. Mowa o zdarzeniach takich jak nagłe wybudzenie się ze snu w momencie zagrożenia życia spowodowanego np. pożarem lub powodzią, ale też sytuacjach tylko z pozoru błahych, typu przebudzenie się dziecka w trakcie koszmaru i nieobecność rodzica, który może go pocieszyć.
Powodem somnifobii może być też stres pourazowy niezwiązany ze snem, a każdym innym dramatycznym wydarzeniem. Jako możliwe przyczyny o charakterze emocjonalnym wymienia się również nerwicę, depresję, stany lękowe, poczucie utraty kontroli nad własnym życiem czy strach przed śmiercią.
Somnifobia a bezsenność, koszmary i paraliż przysenny – przyczyny lęku przed snem
Lęk przed snem może być spowodowany przez zaburzenia snu, którym towarzyszą nieprzyjemne, a nawet groźne doznania. Jako możliwe przyczyny lęku przed snem wymienia się m.in. czynniki takie, jak:
- Bezsenność – somnifobia bywa mylona z bezsennością, ale w rzeczywistości, o ile nie wpływa na czas trwania i jakość snu i nie oddziałuje negatywnie na zwykłe czynności codzienne, nie jest tak groźna. Często jednak to właśnie bezsenność, częste przebudzanie się i trudności w zasypianiu odpowiadają za somnifobię.
- Koszmary senne – negatywne sny bywają na tyle traumatyczne, że mogą odpowiadać za strach przed snem.
- Obturacyjny bezdech senny – choroba polega na epizodach duszności oraz trudności z oddychaniem spowodowanych przez zwężenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Często osobom po diagnozie jest trudno zasnąć w obawie przed uduszeniem się.
- Porażenie przysenne – czyli nagłe znieruchomienie ciała i niemożność wykonania ruchu. Stan taki jest związany z momentem zasypiania lub wchodzenia w fazy snu. W przebiegu takiego epizodu pojawia się poczucie zagrożenia, wynikające z wciąż aktywnej świadomości w połączeniu z naturalnym paraliżem mięśni.
Niestety przypadłości takie uważa się za coraz częściej występujące choroby cywilizacyjne, co bez wątpienia ma związek z szybkim tempem życia i towarzyszącemu mu stresowi.
Jak pozbyć się strachu przed zasypianiem? Leczenie somnifobii
W skrajnych przypadkach może dojść do poważnych zaburzeń wymagających zastosowania farmakologii. Wówczas najlepiej sprawdzają się środki, które ułatwiają zasypianie. Trzeba jednak pamiętać, że ich stosowanie powinno być wyłącznie doraźne – mogą one tłumić objawy, ale nie eliminują źródła problemu.
Osoby z tą fobią muszą więc przede wszystkim nauczyć się radzenia sobie z emocjami. Podstawą leczenia lęku przed snem są różnego rodzaju psychoterapie, oparte na metodach relaksacyjnych, które mogą wiele zdziałać. Ponadto w przypadku somnifobii bardzo ważne jest przestrzeganie zasad higieny snu:
- Zanim pójdziesz spać, zorganizuj czas na wykonywanie ulubionych czynności – poczytaj książkę, weź ciepłą kąpiel.
- W godzinach wieczornych unikaj mocnego oświetlenia.
- Nie korzystaj z telefonu i komputera w sypialni.
- Zrezygnuj z oglądania telewizji do późna.
- Zadbaj o wygodny materac i świeżą, miękką pościel.
- Podstawą jest również ustalenie stałych godzin snu i wstawania.
Źródła:
- Skalski M.: Sen i jego zaburzenia. https://www.termedia.pl/Sen-i-jego-zaburzenia,8,364,1,1.html (data odczytu 27.05.2023).
- https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/bezsennosc/79966,parasomnie (data odczytu 27.05.2023).
- https://podyplomie.pl/wiedza/pediatria/1465,parasomnie (data odczytu 27.05.2023).
- https://selene.pl/somnifobia-co-to-jest-objawy-i-leczenie-leku-przed-snem,31,51 (data odczytu 27.05.2023).
